Βρογχικό Άσθμα - Αλλεργίες
Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα αναπνευστικά συμπτώματα (δύσπνοια , συριγμός, αίσθημα βάρους 'πλάκωμα' στο στήθος και/ή βήχας). Τα συμπτώματα αυτά συνήθως συνοδεύονται από μεταβαλλόμενη στένωση των αεροφόρων οδών (βρογχόσπασμος) , που οδηγεί σε περιορισμό της ροής του αέρα. Τα συμπτώματα είναι συνήθως μερικώς ή πλήρως αναστρέψιμα , αυτομάτως ή μετά από θεραπεία.
Το βρογχικό άσθμα είναι ένα ετερογενές σύνδρομο που κατά τη διάρκεια των χρόνων έχει διαιρεθεί σε αρκετούς υποκλινικούς τύπους όπως : αλλεργικό άσθμα, άσθμα ενηλίκων που συνήθως είναι μη αλλεργικό (ενδογενές), επαγγελματικό άσθμα, άσθμα καπνιστών, άσθμα παχυσαρκίας, βήχας ισοδύναμος άσθματος κ.α.
Το οικογενειακό ιστορικό, η ατοπία, η έκθεση σε αλλεργιογόνα και ερεθιστικούς παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.
Οι ασθενείς στην πλειονοψηφία τους (>90% ) παραπονιούνται για αναπνευστικά συμπτώματα όπως συριγμός, αίσθημα πίεσης στο στήθος και επεισόδια δύσπνοιας. Παρόλα αυτά η παρουσία αυτών και μόνο των συμπτωμάτων δεν είναι διαγνωστική του άσθματος, καθώς μπορεί να εμφανιστούν και σε άλλες παθήσεις όπως οξείες ιογενείς λοιμώξεις του ανώτερου ή κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, εισρόφηση ξένου σώματος κ.α.
Η διάγνωση του βρογχικού άσθματος στηρίζεται κυρίως στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και στον έλεγχο της λειτουργίας των πνευμόνων. Η σπιρομέτρηση , μια εύκολη και πολύ βοηθητική εξέταση που εκτελείται στο ιατρείο, συμβάλλει τα μέγιστα στη διαγνωστική διαδικασία. Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις μπορεί να εκτελεστεί η δοκιμασία βρογχοδιαστολής, κατά την οποία ο εξεταζόμενος εισπνέει βρογχοδιασταλτικό φάρμακο και επαναλαμβάνει τη σπιρομέτρηση ή ακόμα και η δοκιμασία πρόκλησης με μεταχολίνη, μια ουσία που προκαλεί συμπτωματολογία άσθματος. Το αρνητικό αποτέλεσμα αυτής της εξέτασης αποκλείει την ύπαρξη ενεργού άσθματος. Πολύ βοηθητική τόσο για τη διάγνωση, όσο και για την παρακολούθηση της νόσου, είναι η μέτρηση με ειδικό μηχάνημα του ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου) στον εκπνεόμενο αέρα, ενός αξιόπιστου δείκτη της φλεγμονής των αεραγωγών.
Μια άλλη μέθοδος παρακολούθησης κατ' οίκον ή και διάγνωσης ακόμα του άσθματος, είναι η μέτρηση της μέγιστης εκπνευστικής ροής (PEF), με ένα πολύ απλό όργανο, το ροόμετρο (mini peak wright flow meter). Αν η ημερήσια διακύμανση των μετρούμενων τιμών είναι >20% , τότε μπορεί με ασφάλεια να διαγνωσθεί άσθμα, που μάλιστα χρήζει και θεραπείας.
Σε περίπτωση ύπαρξης ατομικού ή οικογενειακού ιστορικού αλλεργίας-ατοπίας, κρίνεται σκόπιμη η διενέργεια αλλεργιολογικού ελέγχου μέσω των δερματικών νυγμών (SPT) ή με αιματολογικές μεθόδους μέτρησης ειδικών Ig E (RAST TEST) .
Για την επιτυχή θεραπεία του άσθματος, μιας νόσου με χρόνια μορφή, απαιτείται η καλή συνεργασία ιατρού-ασθενή.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: Α. φάρμακα ελέγχου της νόσου Β. ανακουφιστικά φάρμακα. Τα φάρμακα ελέγχου της νόσου (θεραπευτικά) περιλαμβάνουν συνήθως συνδυασμό εισπνεόμενου κορτικοειδούς και βρογχοδιασταλτικού και χρησιμοποιούνται σε καθημερινή και μακροχρόνια βάση (> 3 μήνες) μέχρι την επίτευξη του πλήρη ελέγχου της νόσου (ασθενής ελεύθερος συμπτωμάτων χωρίς ή με ελάχιστη φαρμακευτική υποστήριξη).
Τα ανακουφιστικά φάρμακα (Β2 διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης) είναι για κατ' επίκληση χρήση, ώστε να δράσουν γρήγορα και να αναστρέψουν το βρογχόσπασμο και τα συμπτώματα που αυτός προκαλεί. Σε περίπτωση που έχει επιτευχθεί ο πλήρης έλεγχος της νόσου, ο ασθενής σπανίως χρησιμοποιεί αυτήν την κατηγορία φαρμάκων.
Εάν δεν είναι εφικτός ο έλεγχος της νόσου με τα πρωτεύοντα φάρμακα, υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης εναλλακτικής θεραπείας με τα δευτερεύοντα φάρμακα (αντιλευκοτριένια, κορτιζόνη από του στόματος, θεοφυλλίνη και σχετικά προσφάτως μονοκλωνικά αντί Ig E αντισώματα).
Σε αλλεργικούς ασθενείς με ευαισθησία σε ένα ή δυο αλλεργιογόνα , που τα συμπτώματά τους δεν ελέγχονται με τη χορηγούμενη θεραπεία, μπορεί να δοκιμασθεί με πολύ καλά αποτελέσματα, η ανοσοθεραπεία.
Στο ιατρείο παρέχεται η δυνατότητα:
Α. Πλήρους διαγνωστικού ελέγχου για άσθμα (σπιρομέτρηση, δοκιμασία βρογχοδιαστολής, δοκιμασία πρόκλησης με μεταχολίνη).
Β. Ειδικό πρόγραμμα για σπιρομετρικό έλεγχο παιδιών (> 6 ετών).
Γ. Αντιμετώπιση παροξύνσεων της νόσου (δυνατότητα χορήγησης φαρμάκων με νεφελοποίηση).
Δ. Εφαρμογή των παγκόσμιων κατευθυντήριων οδηγιών (GINA) για τη θεραπεία και τον πλήρη έλεγχο της νόσου.